Diş Taşı Temizliği ve Kök Yüzeyi Değiştirme Nedir?
Diş eti hastalıklarının tedavileri arasındaki en yaygın ve koruyucu yöntemdir. Diş taşı temizliğinde tartar ve plak olarak da adlandırılan diş taşlarının uzaklaştırılır. Plak yapışkan bir maddedir ve büyük çoğunluğu bakterilerden oluşur. Plağın zaman içinde sertleşmesi ile diş taşları oluşur. Plak ve diş taşları diş yüzeyine, özellikle de diş eti sınırının altında bulunan kök yüzeyine tutunurlar. Plak pürüzlü yüzeye tutunma eğiliminde olduğundan kök yüzeylerinin düzleştirilmesi gerekir. Bu işlemde tüm diş taşları temizlenir ve kök yüzeyi üzerindeki düzensizlikler giderilir.
Ne Zaman Uygulanır?
Diş eti hastalığına neden olan plak ve diş taşlarının uzaklaştırılması için diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme işlemleri yapılır. Hastalığın erken dönemlerinde özellikler gingivitiste, durumun kontrol altına alınabilmesi için bu tedavi yeterlidir. Ancak ileri düzeydeki vakalarda bu işlem tedavinin ilk basamağı olabilir.
Hazırlık
Bazı hastalarda bu işlem rahatsızlık verebileceği için, bu hastalarda çalışılacak alana lokal anestezi uygulanabilir.
Dişeti Hastalığının Nedeni Nedir?
Dişeti hastalığının en önemli nedeni “bakteriyel diş plağı” adı verilen, dişler üzerinde biriken yapışkan ve renksiz film tabakasıdır. Günlük fırçalama ve diş ipliği kullanımı ile diş plağının uzaklaştırılması sağlıklı bir ağız için temel gereksinimdir. Eğer plak etkin bir şekilde dişlerden uzaklaştırılmazsa diş taşı veya tartar olarak bilinen düzensiz yüzeyli ve geçirgen bir yapıya dönüşür. Plaktaki bakteriler tarafından salınan zararlı ürünler dişetinde irritasyona neden olur. Bu ürünler nedeniyle dişetini dişe sıkıca bağlayan lifler yıkıma uğrar, dişeti dişten uzaklaşır ve periodontal cep oluşur. Böylece bakteri ve ürünlerin daha derin dokulara ilerlemesi kolaylaşır. Hastalık ilerledikçe cep derinleşir bakteriler daha derine; kemiğe kadar ilerler ve dişi destekleyen alveol kemiğinde de yıkım başlar. Hastalık tedavi edilmeden bırakılırsa sonunda dişler sallanır ve çekimleri bile gerekebilir.
Nasıl Uygulanır?
Diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmede ultrasonik aletler ve el aletleri kullanılır. Ultrasonik aletler hava basıncı ya da elektrik ile çalışırlar. İki bileşenleri vardır. Birincisi nispeten keskin olmayan metal bir uçtur. Bu uç yüksek frekansta titreşir ve diş üzerindeki plak ve diş taşlarını yüzeyden uzaklaştırır. İkinci bileşen, su ile yıkama sistemidir ki metal ucun çalışırken soğuması ve dişten çıkan artıkların uzaklaştırılmasına yardım eder. El aletleri keskin kenarlara sahiptir ve bu kenarlar dişe yaslanarak diş yüzeyindeki diş taşları uzaklaştırılır.bu el aletlerine scaler ve küret adları verilir. Farklı dişler ve aynı dişin farklı yüzeyleri için çeşitli şekil ve büyüklükte olup, motorlu aletler değildirler.
Öncelikle geniş plak ve diş taşları dişin kuron ve kök yüzeyinden ultrasonik aletler ile uzaklaştırılır. el aletleri kalan tüm materyalin uzaklaştırılması ve kök yüzeylerinin düzleştirilmesi için kullanılır. Diş hekimi dişeti sınırı altında çalışıyorken, plak ya da diş taşlarını göremez. Ancak, kök yüzeyinin pürüzlülüğü onu yönlendirir.
Dişeti hatalığının erken dönemlerinde (gingivitis) ya da daha ileri dişeti hastalığının ağzın bir bölümünde lokalize olduğu durumlarda (lokalize periodontitis) diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme genellikle tek bir randevuda bitirilir. Hastada periodontitis mevcutsa, tek çenenin bir yarısı tek randevuda tedavi edilir. Bu nedenle tedavi dört seansta tamamlanır.
Tedavi Sonrası Yapılması Gerekenler
Tedaviden iki üç gün sonra kaybolacak sıcak-soğuk hassasiyeti ve hafif ağrı olabilir. Ağrının ortadan kaldırılması için ağrı kesiciler kullanılabilir. Diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmeden sonra özellikle oral hijyenin sağlanmasını zorlaştırılan ağrı olduğunda antiseptik ağız gargaraları kullanılabilir. Aynı zamanda diş fırçalama ve diş ipi kullanımına da devam etmelisiniz. Diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmeden sonraki ilk gün hafif düzeyde kanama olabilir.
Riskleri Nelerdir?
Periodontitis tedavisinden sonra dişeti iltihabı azalır ve aynı zamanda bakteri plağının tutunmasına yardımcı olan dişeti cepleri ortadan kalkar. Bu nedenle tedavi başarılı olursa dişetleri çekilir. Dişeti çekilmesi miktarı, dişeti cebinin ilk derinliğine ve periodontitisin derecesine bağlıdır. Başarılı bir tedaviden sonra, hastalığın derecesi ne kadar fazla ise dişeti çekilme miktarı da o kadar fazla olur. Sonuç olarak, diş kökünün bazı bölümleri açığa çıkarak dişin daha uzun görünmesine ve soğuk-sıcağa daha duyarlı olmasına neden olur. Kök yüzeyi çürüklerinden korunmak için iyi bir ağız hijyeni ile diş hekiminiz tarafından önerilen fluorid içerikli bir jeli kullanımı uygun olacaktır.
Genel sağlığınız ile ilgilenen doktorunuz, diş hekimliği tedavilerinden önce antibiyotik kullanmanızı önerdiyse, bunu diştaşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme işlemlerinden önce diş hekiminize bildirmelisiniz.
Gingivektomi ve Gingivoplasti Nedir?
Gingivektomi, dişeti dokusunun cerrahi olarak uzaklaştırılması işlemidir. Gingivoplasti ise diş çevresindeki sağlıklı dişeti dokularının şekillendirilmesidir. Bu işlemler diş çevre dokuları ve dişeti hastalıkları konusunda uzmanlaşmış olan periodontistler tarafından gerçekleştirilir.
Nerelerde Kullanılır?
Gingivektomi dişeti hastalığının tedavisi için geliştirilmiş bir tedavidir. Günümüzde aynı zamanda estetik düzenlemeler için de kullanılmaktadır.
Dişeti dokusunun uzaklaştırılması için iki neden vardır. Diş ile dişetleri arasında oluşan dişeti ceplerinin bulunması ilk nedendir. Bu alanlarda yemek artıklarının ve bakteri kolonilerinin birikmesi ile temizleme zorluğu ortaya çıkar. Bu cepler sadece dişeti dokusu içeriyor ise gingivektomi ile uzaklaştırılabilirler.
Bazı durumlarda diş çevresinde çok fazla miktarda dişeti olabilir. Bu da diş ve dişetinin temiz tutulmasını engelleyen bir durumdur. Aynı zamanda kozmetik bir problemdir. Ciddi vakalarda çiğneme ve konuşmayı etkileyecek boyutta olabilmektedir. Epilepsi ilaçlarında olduğu gibi bazı ilaçlar aşırı dişeti büyümelerine neden olabilmektedir. Bazen açık bir neden olmayabilir.
Gingivoplastinin yardımı ile yeniden şekillendirilen dişetleri daha doğal bir görünüme sahip olur. Genetik, hastalık ya da travma nedeni ile şekli bozuk ya da asimetrik dişetleri bu işlem ile düzeltilebilir.
Bu işlem aynı zamanda sadece kozmetik gereksinimler nedeni ile de yapılabilir. Gingivoplasti genellikle tek başına uygulanır. Ancak bazı durumlarda gingivektomiden ya da dişeti sınırında dişetine eklenen greft uygulamasından sonra da uygulanabilmektedir.
Hazırlık
Periodontistiniz işlemden sonra ağız hijyeninin nasıl sağlanması gerektiği konusunda ve uygulanması gereken diğer prosedürler konusunda sizi işlem öncesinde bilgilendirecektir. Varolan dişeti ceplerinden diş taşlarının uzaklaştırılması için diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme gerekebilir.
Uygulama Nasıl Yapılır?
Gingivektomi ve gingivoplastiler genellikle el aletleri ile yapılır. Ama aynı zamanda elektro cerrahi aletleri, laser ve/veya döner aletler ile de yapılabilmektedir. Açılı kenarları olan özel aletler de periodontist tarafından diş çevresine ulaşabilmek için kullanılır.
Dişetlerinin uyuşturulması için lokal anestezi yapılır. Gingivektomi birkaç dakika sürebileceği gibi bir saat de sürebilir. Sürenin uzunluğu kaldırılacak doku miktarına bağlıdır. Gingivoplastiler ise birkaç dakika sürmektedir.
Tedavi Sonrasında Yapılması Gerekenler
Gingivektomi ve gingivoplasti sonrasında dişetlerinin üzerine onları koruyucu bir tip bandaj yerleştirilir. Bu bandaj işlemden sonra 10 gün boyunca dişetleri üzerinde kalmalıdır. Bandajın diş etlerinizin üzerinde bulunduğu bu 10 gün içinde yumuşak yiyecekler yenmeli, baharatlı ve kıtırlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Diş hekiminiz ya da periodondistiniz size ağrı kesici ilaç ile klorheksidinli ağız gargarası tavsiye edecektir
İyileşme periyodu sırasında, ağız içi temiz tutulmalıdır. Cerrahi alan içinde bulunan dişler, dişeti koruyucu bandaj üzerindeyken fırçalanmamalıdır. Ancak geri kalan tüm bölgelerdeki dişler fırçalanmalı ve diş ipi kullanılmalıdır. Bandaj çıkarıldıktan sonra cerrahi alandaki dişlerin çok dikkatli ve yumuşak biçimde fırçalanması gerekir. Bandaj çıkarıldıktan sonraki sürede fırçalama ve diş ipi kullanımı sırasında iyileşme dokularındaki kanama normaldir.
İşlemden 7-10 gün sonra bandaj çıkarılır. Üç ya da dört hafta içerisinde dişetleri normal görünümlerine kavuşur ancak dokunun tam olarak iyileşmesi için iki ya da üç aya ihtiyaç vardır.
Riskleri Nelerdir?
Bu işlemler büyük bir risk taşımamaktadır. Seyrek de olsa kanama olabilir. Enfeksiyon riski de oldukça düşüktür. İlk 24-48 saat içerisinde sızıntı şeklinde kanama görülebilir.
Yumuşak Doku Greftleri
Dişeti hastalığı (periodontal hastalık), fiziksel travma ( sert kıllı diş fırçası ile çok sert ya da çok sık diş fırçalama), dişlerin pozisyonu ve yaşlanma nedeni ile dişeti çekilmeleri görülebilir. Dişeti çekilmesi ciddi boyutta ise diş köklerinin bir kısmı açığa çıkabilir. Bu durum sıcak-soğuk hassasiyeti yapabildiği gibi, kök çürüklerine de neden olabilir. Aynı zamanda görüntü açısından da problem yaratabilir.
Yumuşak doku greftlerinde, ileride oluşabilecek çekilmeler önlemek için daha fazla dişeti dokusu bu bölgelere eklenir. Bu işlemin yardımı ile ortaya çıkmış olan kök yüzeyi örtülenir ve hassasiyet durdurulur. Aynı zamanda dişin görünümü de iyileştirilir. dişetleri çok ince yapıda olan kişilerin dişeti çekilmesi yaşama ihtimali oldukça yüksektir. Bu kişilerde ileride yaşanabilecek sorunu engellemek için yumuşak doku grefti uygulanabilir.
Diş Eti Flep Cerrahisi
Diş eti flep cerrahisinde dişetleri dişlerden ayrılarak geçici olarak kıvrılır. Böylece diş hekimi diş kökünü ve kemiği görebilir.
Hangi Durumlarda Kullanılır?
Diş eti flep cerrahisinin amacı dişeti hastalığının (periodontitis) tedavi edilmesidir. Bu işlem orta ya da ileri düzeyde dişeti hastalığı olan kişilere tavsiye edilir. Dişeti enfeksiyonu cerrahi olmayan bir yöntem ile ortadan kaldırılamıyor ise dişeti flep cerrahisi kullanılır. Dişeti flep cerrahisi, başka bir işlem olan kemik cerrahisi ile birlikte de uygulanabilir.
Hazırlık
Öncelikle, dişler etrafındaki tüm plak ve diş taşları uzaklaştırılır ve ağız hijyeni iyileştirilir. diş hekiminiz ya da periodontistiniz genel sağlığınızın ya da kullanıyor olduğunuz ilaçların cerrahi işlem yapılmasına izin verip vermediğini kontrol eder.
Uygulama Nasıl Yapılır?
Bölge öncelikle lokal anestezi ile uyuşturulur. Dişetleri bir el alet yardımı ile dişlerden ayrılır. Böylece periodontist köklere ve dişi destekleyen kemik dokusuna direkt olarak ulaşabilir. Sonra enfekte dokular dişler arsından ve kemikteki deliklerden (defektler) uzaklaştırılır. diştaşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme işlemleri uygulanır. Kemikte defektler mevcutsa, kemikler yeniden şekillendirilerek düzeltilebilirler. Bu işlem sırasında kemik köşeleri, Er:YAG laser ya da döner aletler kullanılarak yumuşatılabilir.
Bu işlemlerden sonra, dişetleri yeniden dişler üzerindeki yerlerine yerleştirilerek dikişler ile sabitlenir. Cerrahi alan dişetlerini koruyucu bandaj ile örtülenir.
Tedavi Sonrasında Yapılması Gerekenler
İşlemden sonra, az da olsa rahatsızlık hissetmek mümkündür. Periodontist tarafından reçete edilen ağrı kesiciler işlemden sonra kullanılabilir. Bu sizi rahat ettirecektir.
Cerrahi uygulanan alan iyileşirken bu alanın olabildiğince temiz tutulması çok önemlidir. Geri kalan alanlardaki dişlerinizi fırçalamaya ve diş ipi kullanmaya devam etmeniz gerekmektedir. Periodontal bandaj cerrahi alanın korunması için kullanıldıysa, plağın yumuşak bir biçimde dişlerden uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Periodontal cerrahi sonrasında genellikle klorheksidinli antimikrobiyal ağız gargaraları reçete edilir. Bu gargaralar plağın kaldırılmasını sağlamaz ancak bakterilerin ölmesine ve ağızdaki iyileşmeye yardımcı olur.
Az miktarda şişlik oluşabilir. Bunu önleyebilmek için tedavi edilen alana ağız dışından (yüzden) buz kompresi uygulanarak önlenebilir. Enfeksiyonun önlenmesi için, antibiyotikler reçete edilebilir. Tedavi edilen alan 7-10 içinde periodontist tarafından kontrol edilir.
Riskleri Nelerdir?
Cerrahi sonrasında az miktarda kanama ve şişlik görülebilir. Aynı zamanda enfeksiyon gelişme riski de mevcuttur. Cerrahi müdahale yapılan alanda zaman geçtikçe dişeti çekilmeleri görülebilir. Tedavi edilen dişler sıcak ve soğuğa karşı daha hassas hale gelebilir. Aynı zamanda tedavi edilen alandaki kök yüzeyi çürükleri daha fazla gelişme gösterebilir.